Iedereen betaalt belasting. Maar hoeveel betalen we eigenlijk? En waarvoor? Een feuilleton in vijf delen.
Sommige mensen vinden het niet meer dan normaal dat schenk- en erfbelasting wordt geheven, anderen vinden het maar onzin. Er is al belasting over betaald, zeggen ze dan. Wij hebben er niet zo’n mening over. Elk volk krijgt het belastingsysteem dat het verdient en dat geldt dus ook voor de schenkbelasting. Waar het ene land over schenkingen en erfenissen niets heft, of pas bij aanzienlijke bedragen, zijn ze er in andere landen als de kippen bij om de begunstigden van een schenking of erfenis kaal te plukken. Tenzij ze het slim geregeld hebben door handige financiële constructies zoals trusts.
In Nederland bevinden we ons redelijk in het midden. Er zijn vrijstellingen, de belasting op erfenissen van ouders naar kinderen is bescheiden en er zijn manieren om al tijdens het leven belastingvrij of -arm vermogen over te dragen.
Schenk- en erfbelasting 2022 en 2023
De tarieven van de schenkbelasting zijn gelijk aan die van de erfbelasting, met dien verstande dat de gewone vrijstellingen bij erven hoger zijn en er voor schenken extra (éénmalig verhoogde) vrijstellingen zijn.
belaste deel erfenis/schenking | echtgeno(o)t(e)*, kinderen | (achter) kleinkinderen | broers, zussen, (groot)ouders en anderen |
€ 0-€ 138.641 | 10% | 18% | 30% |
€ 138.642-... | 20% | 36% | 40% |
* als samenwonende partners voldoen aan de voorwaarden, hebben ze recht op dezelfde vrijstellingen en tarieven als gehuwden en geregistreerd partners
Vrijstellingen schenkbelasting
Alle schenkingen uit hetzelfde kalenderjaar worden door de Belastingdienst gezien als één schenking. Partners voor de schenk- en erfbelasting worden bij schenken en erven gezien als één en dezelfde persoon, dus de vrijstellingen gelden voor beiden samen. Met uitzondering van schenkingen die zijn gedaan met een beroep op een éénmalig verhoogde vrijstelling, beschouwt de fiscus schenkingen die zijn gedaan binnen 180 dagen vóór het overlijden van de schenker als onderdeel van de erfenis.
■ schenkingen door ouders aan kinderen: € 6.035 per kalenderjaar (2022: € 5.677)
Ouders mogen hun kinderen die minimaal 18 jaar en nog geen 40 jaar zijn, éénmalig een hoger vrijgesteld bedrag schenken van € 28.947 (was € 106.671 in 2022 als de schenking aantoonbaar was bestemd voor de eigen woning) of tot € 60.298 (2022: € 56.724) voor een studie (moet via de notaris).
■ alle andere schenkingen: € 2.418 per kalenderjaar (2022: € 2.274)
Dit bedrag kan alléén in 2023 éénmalig worden verhoogd tot € 28.947 (was € 106.671 in 2022) als de ontvanger de schenking gebruikt voor de eigen woning, onder voorwaarde dat de ontvanger minimaal 18 jaar en nog geen 40 jaar is. De betaling van de schenking en het gebruik van de schenking moet kunnen worden aangetoond met schriftelijk bewijs.
Heeft de beoogde ontvanger de leeftijd van 40 jaar al bereikt, maar diens echtgeno(o)t(e) of geregistreerd partner nog niet? Ook dan is het mogelijk te schenken met gebruikmaking van de éénmalig verhoogde vrijstelling. Dit geldt ook voor samenwoners die elkaars partner zijn voor de schenkbelasting.
Download hier de schenkingsakte.
Vrijstellingen erfbelasting
■ bij erven door partner: € 723.526 (2022: € 680.645)
■ bij erven door (klein)kinderen: € 22.918 (2022: € 21.559)
■ bij erven door zieke en gehandicapte kinderen: € 68.740 (2022: € 64.666)
■ bij erven door ouder(s)*: € 54.270 (2022: € 51.053)
■ bij erven door overige verkrijgers*: € 2418 (2022: € 2274)
* Partners worden door de fiscus beschouwd als één persoon, wat wil zeggen dat de vrijstelling voor de partners samen geldt. Voor de erfbelasting ben je partner als je getrouwd bent, een geregistreerd partnerschap hebt of als je samenwoont en voorafgaand aan het overlijden minstens 6 maanden voldeed aan de volgende voorwaarden:
– er is een notarieel samenlevingscontract (een door de notaris opgemaakt samenlevingscontract met een wederzijdse zorgverplichting) of je staat minimaal 5 jaar op hetzelfde adres als je partner ingeschreven in de Basisregistratie Personen (of een vergelijkbare administratie buiten Nederland)
– jullie zijn beiden meerderjarig en op hetzelfde adres ingeschreven
– je bent geen bloedverwant in de rechte lijn (bijvoorbeeld vader en dochter, grootmoeder en kleinzoon)
– er is geen andere persoon die voor de erfbelasting je partner is
Extra vrijstellingen
■ ondernemingen
De vererving van een onderneming met een waarde tot € 1.205.871 (2022: € 1.134.403) is volledig vrijgesteld. Voor ondernemingen met een hogere waarde geldt voor het meerdere een vrijstelling van 83%.
De meest recente informatie over de vererving van ondernemingen vind je hier.
■ goede doelen (ANBI’s)
Schenkingen, erfenissen en legaten die naar een het ‘algemeen nut beogende instelling’ (ANBI) gaan, zijn vrijgesteld van schenk- en erfbelasting. Over schenkingen die afkomstig zijn van ANBI’s hoeft ook geen belasting te worden betaald.
■ SBBI’s
Een SBBI is een instelling (doorgaans een vereniging) waarbij het particuliere belang van instelling en leden wordt behartigd of het sociale belang is gediend (denk aan dorpshuizen, hobbyclubs, personeelsverenigingen, jeugdgroepen, buurtverenigingen en natuurlijk ook amateursportinstellingen). Wat een ‘sociaal belang behartigende instelling’ (SBBI) door schenking, erfenis of legaat ontvangt, is vrijgesteld van schenk- en erfbelasting.